วีรกรรมแห่งความทรงจำ "ย่ามุก-ย่าจัน" หนึ่งในประวิติศาสตร์ไทย

อนุสาวรีย์ท้าวเทพกระษัตรีและท้าวศรีสุนทร จังหวัดภูเก็ต

ที่นี่เป็นอนุสาวรีย์ที่สร้างขึ้นเพื่อระลึกถึงคุณงามความดี ความกล้าหาญ และความเสียสละของวีรสตรีไทยผู้มีหัวใจรักชาติอย่างเต็มเปี่ยม นั่นก็คือ

ท้าวเทพกระษัตรีและท้าวศรีสุนทร หรือที่รู้จักกันโดยทั่วไปว่า คุณหญิงจันกับคุณหญิงมุกนั่นเอง อนุสาวรีย์แห่งนี้สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2509 นอกจากจะเพื่อระลึกถึงความดีของสองท่านนี้แล้ว ยังเพื่อสนองต่อพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในคราวที่ได้เสด็จพระราชดำเนินไปเปิดถนนสายถลาง ซึ่งได้พระราชทานนามว่า ถนนเทพกระษัตรี และได้มีการนำชื่อของท่านทั้งสองมาตั้งเป็นชื่อตำบลเทพกระษัตรีและตำบลศรีสุนทรอีกด้วย โดยทุกปีจะมีการจัดงานเทศกาลเพื่อรำลึกถึงการเสียสละของวีรสตรีสองท่านนี้

วีรกรรมแห่งความทรงจำ

วีรกรรมของคุณหญิงจันและคุณหญิงมุกนั้น เกิดขึ้นในเหตุการณ์สงครามเก้าทัพที่เกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 1 ซึ่งกองทัพพม่าถึง 9 ทัพ ได้เดินทางเข้ามารุกรานสยามประเทศ โดยทัพหนึ่งเข้ามาทางเมืองกระ ตะกั่วป่า ตะกั่วทุ่ง ที่อยู่ใกล้กับเมืองถลาง ขณะนั้นคุณหญิงจันและคุณหญิงมุก ซึ่งเป็นภริยาของเจ้าเมือง แต่เพราะสามีของตนได้ถูกลอบสังหารจนเสียชีวิต ท่านทั้งสองจึงตัดสินใจรวบรวมไพร่พลทั้งชายและหญิงแต่งกายเป็นนักรบชายเพื่อต่อสู้กับข้าศึก โดยคุณหญิงทั้งสองได้แต่งกายเป็นชาย และใช้ความสามารถออกอุบายหลอกล่อต่อสู้กับทัพพม่าจนได้รับชัยชนะในที่สุด ซึ่งต่อมาพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ได้มีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ พระราชทานบำเหน็จแก่ผู้ทำคุณงามความดีแก่แผ่นดิน โดยพระราชทานการแต่งตั้งให้คุณหญิงจันเป็นท้าวเทพกระษัตรี ส่วนคุณหญิงมุกได้รับพระราชทานแต่งตั้งเป็นท้าวศรีสุนทร